24 października Światowy Dzień Walki z Otyłością
24 października ustanowiono Światowym Dniem Walki z Otyłością. Wydarzenie to ma na celu zwrócenie społecznej uwagi na problemy związane z powszechnym występowaniem nadwagi i otyłości. Dodatkowo, istotnym aspektem poruszanym w trakcie Światowego Dnia Walki z Otyłością jest także zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat istotnej roli prawidłowego odżywiania, które ma znaczący wpływ na stan zdrowia i jakość życia. Należy również wyraźnie zaznaczyć, że otyłość uznano za jedną z chorób cywilizacyjnych XXI wieku.
Nadwaga i otyłość stanowią narastający problem zdrowotny na całym świecie. Na podstawie licznych badań wykazano, że występowanie nadwagi i otyłości może być związane z występowaniem ponad 200 różnych poważnych chorób. Można do nich zaliczyć m.in. wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2, występowanie nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca i układu krążenia, zawału serca, zakrzepicy, udarów, stłuszczenia wątroby, zespołu metabolicznego, chorób woreczka żółciowego, dyslipidemii, zwyrodnień stawów, bezdechu sennego, przepukliny, zwiększają ryzyko powstawania nowotworów (zwłaszcza raka jelita grubego i raka piersi), obrzęków, mogą przyczynić się do powstania lęków i depresji.
W Polsce wg. danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2019 roku nadwagę lub otyłość stwierdzono u blisko 57% osób powyżej 15 roku życia. Otyłość jest określana jako przewlekła choroba związana z nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie. Powstaje jako efekt dodatniego bilansu energetycznego (więcej energii jest dostarczanej niż zużywanej przez organizm). Nadwaga i otyłość mogą niekorzystnie oddziaływać na wszystkie układy i narządy człowieka, znacząco pogarszając jakość życia. W konsekwencji może dojść do skrócenia oczekiwanej długości życia. Otyłość, która nie jest leczona nie ustępuje samoistnie, ma częste tendencje do nawrotów, postępuje prowadząc do wielu niekorzystnych zmian w organizmie.
Różnicę pomiędzy otyłością, a nadwagą wyznacza wskaźnik BMI – z języka angielskiego Body Max Index, który stanowi stosunek masy ciała wyrażony w kilogramach do wzrostu wyrażonego w metrach kwadratowych. BMI nazywany także indeksem masy ciała lub wskaźnikiem Queteleta, to parametr opracowany w 1832 roku przez belgijskiego statystyka, Adolfa Queteleta. Wskaźnik BMI pozwala ocenić, czy masa ludzkiego ciała jest prawidłowa, w efekcie czego wiemy, czy prowadzony przez nas styl życia i stosowana dieta są odpowiednie.
Najczęstsze przyczyny powstawania nadwagi i otyłości to spożywanie wysokokalorycznej, przetworzonej żywności zawierającej duże ilości tłuszczu i cukru, siedzący tryb życia i brak jakiejkolwiek aktywności fizycznej.
ZALECENIA DIETETYCZNE W LECZENIU OTYŁOŚCI
- regularne spożywanie posiłków
- unikanie podjadania między posiłkami
- spożywanie śniadań
- zjedzenie kolacji 2 -3 godziny przed snem
- unikanie jedzenia w pośpiechu
- korzystne jest zwiększenie ilości spożywanych warzyw
- jedzenie pełnoziarnistych produktów zbożowych, będących doskonałym źródłem błonnika pokarmowego
- spożywanie co najmniej 2 porcji ryb tygodniowo
- używanie tłuszczów roślinnych (oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany)
- jedzenie surówek, pestek, nasion, awokado, roślin strączkowych, chudego mięsa, produktów mlecznych ( do 2% zawartości tłuszczu ) i jaj
- naprzemienne jedzenie produktów żywnościowych, dla zapewnienia urozmaicenia posiłków
- unikanie fast foodów, słonych i słodkich przekąsek, produktów cukierniczych, dań instant
- ograniczenie spożycia soli do najwyżej 5 g dziennie
- zastępowanie soli ziołami
- dostateczne nawodnienie organizmu (około 2 litry dziennie)
- picie wody i lekkich naparów herbat i ziół zamiast słodkich i gazowanych napojów
- stosowanie zdrowych technik kulinarnych – gotowanie, pieczenie, duszenie
- unikanie smażenia w głębokim tłuszczu
- ograniczenie jedzenia do rozsądnych ilości
- unikanie jedzenia w nocy.
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W LECZENIU OTYŁOŚCI
- dbanie o regularną i umiarkowaną aktywność fizyczną
- stopniowe zwiększanie aktywności fizycznej – według możliwości indywidualnych
- odpowiedni dobór ćwiczeń do stanu ogólnego – spacer, bieg, jazda na rowerze, pływanie
- unikanie braku aktywności fizycznej.
INNE KORZYSTNE MODYFIKACJE STYLU ŻYCIA
- eliminacja alkoholu, tytoniu i pozostałych używek
- dobór odpowiednich metod radzenia sobie ze stresem
- pomoc psychologa w przypadku jedzenia kompulsywnego lub zespołu jedzenia nocnego
- zadbanie o odpowiednią jakość i ilość snu, najlepiej 7 – 8 godzin na dobę, zasypianie i wstawanie o stałych porach, wyciszenie emocji przed snem.
- świadoma kontrola wagi ciała.
Bibliografia:
1.Grzymisławski M. Dietetyka kliniczna, PZWL, Warszawa 2019
2.Jarosz M.(red.) Dietetyka.Żywność, żywienie w prewencji leczenia, IZŻ, Warszawa 2017
3.Ostrowska L.,Bogdański P, Mamcarz A. Otyłość i jej powikłania .Praktyczne zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne, PZWL, Warszawa 2021
4.Polskie Towarzystwo Otyłości – materiały strona www.ptlo 2024