3 MAJ – ŚWIATOWY DZIEŃ CHORYCH NA ASTMĘ I ALERGIĘ

Wśród czynników ryzyka wystąpienia astmy wymienia się m.in. czynniki genetyczne, historię występowania astmy w rodzinie, urbanizację, wcześniactwo, niską masę urodzeniową, urodzenie przez cesarskie cięcie, infekcje wirusowe, mikrobiotę jelitową, palenie papierosów, narażenie zawodowe, zanieczyszczenie środowiska, roztocze kurzu domowego.

Do objawów, które powinny skłonić pacjentów do wizyty u lekarza są takie objawy jak:

• dokuczliwe duszności pojawiające się nawet w spoczynku,
• kaszel
• trudności w mówieniu
• świszczący oddech
• ucisk w klatce piersiowej
• szybsze męczenie się
• obrzęk błony śluzowej

EPIDEMIOLOGIA ASTMY

Astma jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ok. 235 mln ludzi na całym świecie cierpi z powodu astmy. Jest to najbardziej rozpowszechniona choroba przewlekła wśród dzieci. W Polsce chorobowość wśród dorosłej populacji wynosi ok. 5,4%, natomiast szacuje się, że u ok. 75% populacji schorzenie to nie jest zdiagnozowane. Więcej zachorowań na astmę odnotowuje się populacji kobiet.

DIAGNOSTYKA

Astma jest chorobą nieuleczalną, ale prawidłowe leczenie na ogół pozwala kontrolować chorobę. Jako cele skutecznego leczenia przyjęto:

• Osiągnięcie i utrzymanie kontroli objawów
• Zdolność do podejmowania wysiłku fizycznego
• Utrzymanie wydolności układu oddechowego
• Zapobieganie zaostrzeniom astmy
• Unikanie skutków niepożądanych stosowanych leków
• Zapobieganie zgonom z powodu astmy

Regularne i odpowiednio wcześnie rozpoczęte leczenie zapewnia kontrolę choroby oraz utrzymanie normalnej aktywności życiowej. Nieleczona lub nieprawidłowo leczona astma, może być przyczyną uciążliwych i męczących objawów, zaburzeń snu, ograniczenia wydolności wysiłkowej, a także znaczącego obniżenia jakości życia pacjentów.

ALERGIA

Alergia natomiast, to nieprawidłowa reakcja organizmu na bodźce, które w normalnych warunkach nie są szkodliwe. W procesie alergicznym układ odpornościowy traktuje te zwykle niegroźne substancje jako elementy zagrażające, co wywołuje reakcję mającą na celu ich zneutralizowanie i wydalenie z organizmu. Do chorób alergicznych zalicza się astmę oskrzelową, nieżyt nosa, anafilaksję, alergię na leki, pokarmy i owady, a także, wyprysk, pokrzywkę i obrzęk naczynioruchowy. W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstości występowania alergii na całym świecie. Najpełniejsze dane epidemiologiczne dla Polski pochodzą z programu ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) z 2008r., z których wynika, iż w Polsce blisko 40% osób ma objawy alergii4 . Zwiększa się także liczba substancji wywołujących alergię, obecnie liczba stwierdzonych naukowo alergenów sięga kilkudziesięciu tysięcy.

Do najczęściej występujących alergenów zalicza się:

• Roztocza
• Pyłki roślin
• Sierść zwierząt
• Zarodniki grzybów pleśniowych
• Wełna i pierze
• Jad owadów
• Produkty spożywcze

Alergia charakteryzuje się różnorodnością objawów. Ponadto istnieje wiele czynników, które mogą ją wywołać, dlatego też trudno wskazać główną przyczynę odpowiedzialna za wystąpienie alergii. Etiologia alergii nie jest w pełni poznana, niemniej istnieją czynniki które mogą wpływać na rozwój lub zaostrzenie się objawów. Można tu wymienić czynniki genetyczne, środowiskowe, a także styl życia.

OBJAWY ALERGII

W zależności od typu schorzenia, dominacji narządowej oraz cech osobniczych objawy alergii są różnorodne. Reakcja alergiczna zwykle ograniczona jest do określonego układu, narządu czy tkanki. Do objawów miejscowych zaliczamy:

• Nos (nieżyt nosa, zapalenie śluzówki)
• Oczy (łzawienie, zapalenie spojówki) łzawienie oczu
• Skóra (wysypki, świąd, bąble) wysypka
• Drogi oddechowe (świszczący oddech, duszność)
• Drogi pokarmowe (nudności, biegunki)

Reakcje ogólnoustrojowe są bardzo rzadkie w przypadku alergii i zwykle dotyczą głównie uczulenia na jad takich owadów jak: pszczoły, osy czy szerszenie. Dolegliwości związane z ukąszeniem przez te owady mogą być dość poważne w skutkach. Brak odpowiedniej pomocy może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, a w konsekwencji do zgonu.

DIAGNOSTYKA

Diagnoza powinna rozpocząć się od przeprowadzenia szczegółowego wywiadu, na podstawie którego można wskazać korelację między narażeniem na alergen a obecnością objawów. Dodatkowo, badanie fizykalne może ułatwić rozpoznanie. W celu ustalenia prawdopodobnego czynnika przeprowadza się także testy skórne, które są podstawową metodą diagnostyczną w alergologii. Podczas badania nakładany jest na skórę pacjenta roztwór z zawartością alergenu, który po przekłuciu skóry wchodzi w reakcję z tkankami. Dodatni wynik testu jest dowodem na występowanie alergii u badanej osoby. Innym sposobem dającym możliwość wykrycia alergii jest badanie krwi chorego w celu oznaczenia stężenia IgE (Immunoglobuliny E). W chorobach alergicznych następuje wzrost całkowitego stężenia IgE, zatem wynik, który przekracza zalecane normy, wskazuje na możliwość występowania alergii u badanej osoby. Natomiast wykrywanie alergii pokarmowych zwykle odbywa się poprzez stosowanie diety eliminacyjnej, podczas której, z codziennego menu usuwane są stopniowo kolejne produkty. Ustąpienie reakcji alergicznej po wyeliminowaniu któregoś z produktów świadczy o jego alergicznym wpływie na chorego.